ویژگیهای یک کودک خلاق چیست؟

به دلیل اهمیتی که افراد مبتکر، مبدع و آفریننده در پیشرفت جوامع دارند، شناخت ویژگی­های شخصیتی آنها مهم می ­باشد.

طبق تحقیقات مشخص شده است که معلمان طرفدار کودکانی هستند که بهرۀ هوشی بالایی دارند، و از خلاّقیت بهره می ­برند. بر طبق این مطالعه، کودک خلاق (نمونه) چنین تعریف می­شود. او در مدرسه به هر طرف سرک می­ کشد، از یاد گرفتن (و نه ضرورتاً در مدرسه)لذت می ­برد، اهل تخیل و کشف و شهود است، انعطاف­پذیر، کاوشگر و به مسائل حساس است.

تقسیم بندی ویژگی­های کودک خلاق

ویژگی­های خلاقیت به سه دسته زیر تقسیم می ­شوند:

۱- ویژگی­های شناختی : هوشی، سیاسی، انعطاف پذیری، ابتکار، بسط، ترکیب و تحلیل.

۲- ویژگی­های انگیزشی: انگیزه و عاطفه.

۳- ویژگی­های شخصیتی: قابلیت انعطاف؛ حساسیت؛ تحّمل؛ احساس مسئولیت؛ احساس همدلی؛ استقلال؛ خودپندارۀ مثبت؛ نیاز به تماس­های اجتماعی و علاقه به پیشرفت. برای اطلاعات بیشتر به مقاله پرورش فرزند متفکر مراجعه گردد.

چگونه کودکی خلاق و خودشکوفا را بشناسیم؟

آبراهام مازلو در نظریه انگیزشی خود اظهار داشت که افراد در جهت خود شکوفایی تلاش و حرکت می­کنند، ولی وقتی در مورد میزان آن تحقیق کرد، کمتر از یک درصد از افراد را خود شکوفا یافت. برای اطلاعات بیشتر به مقاله انگیزش تحصیلی مراجعه گردد.

این تمایز بین تمایل به خودشکوفایی و پایین بودن تعداد آن او را بدین نتیجه رساند که کودکان خلاق دارای ویژگی­هایی هستند که دیگران ندارند. پس از تحقیق و بررسی، ویژگی­های کلی کودک خلاق و خود شکوفا را به شرح زیر بیان کرد:

۱)ادارک بسیار کارآمد از واقعیت، آنها دنیا را چنانکه هست می بینند، بدون پیش داوری یا قضاوت.

۲)پذیرش خود، دیگران و طبیعت بطور کلی.

۳)خود انگیختگی، سادگی و طبیعی بودن.

۴)تمرکز روی مشکلات به جا بی­تمرکز روی خود.

۵) نیاز به استقلال و داشتن حریم شخصی

۶)احساس درک تازه و مداوم از جهان اطراف خود

۷)تجربه­ های عرفانی

۸)علاقه اجتماعی

۹)روابط بین فردی، روابط دوستی شدیدتر و عمیق­تر از روابط مردم عادی.

۱۰) در همه فعالیت­های خود انعطاف­پذیر، خودانگیخته و مشتاق اشتباه کردن هستند.

۱۱)ساختارمنش دموکراتیک، در ارتباط با هر فردی با روشنی و تواضع ارتباط برقرار می­سازند.

۱۲)مقاومت در برابر فرهنگ ­پذیری، در واقع آنان بوسیله ماهیت درونی خودشان اداره می ­شوند و نه بوسیله فرهنگ. برای مطالعه بیشتر به مقاله فرهنگ مدرسه مراجعه گردد.

چه صفاتی را در یک کودک خلاق میابیم؟

کودک و نوجوان خلاق سازگاری روانی – اجتماعی بالاتر از حد متوسط را به خود نسبت می­ دهند.

بعد از مطالعات انجام­شده درباره­ی کودک و نوجوان خلاق و آفریننده، متخصصین به این نتیجه رسیدند که این افراد دارای ویژگی­های زیر هستند:

• انگیزه پیشرفت بالا
• کنجکاوی فراوان
• علاقه­مندی زیاد به نظر و ترتیب در کارها
• پشتکار و انضباط در کارها
• استقلال
• طرز تفکر اقتصادی
• قدرت ابراز وجود، خود کفایی

• شخصیت غیر متعارف غیر رسمی و کامروا
• انگیزه­های زیاد و دانش وسیع
• اشتیاق و احساس سرشار
• زیباپسندی و علاقه­مندی به آثار هنری
• تفکر شهودی
• حساسیت زیاد
• قدرت تأثیر­گذاری بر دیگران.

سخن آخر

بطور کلی به نظر می­رسد که ویژگی اصلی کودک خودشکوفا، استقلال و اعتماد به نفس است. آنها پذیرای خود و دیگران هستند و مهم­تر از همه پذیرای چیزی هستند که زندگی به آنها عرضه می­کند. نیازمندی این اشخاص، نیازهای سطح بالا در سلسه مراتب نیازهای مازلو است، نیاز به چیزی که برای یک زندگی خوب لازم است.

نویسنده: دکتر نورالدین محمودی