خلاقیت فرایند تکامل بخشیدن به دیدگاههای بدیع و تخیلی کودک درباره موقعیتهای گوناگون نیز تعریف شده است. سیکزنتمی و ولف خلاقیت را فکر یا فرآوردهی نوآورانه ی ارزشمند و دارای قابلیت اجرای کودکان دانسته اند.
مراحل خلاقیت چیست؟
با تحقیقاتی که روانشناسان در مورد فرایند خلاقیت با توجه به تجزیه و تحلیلی که پیرامون افکار کودکان خلاق مورد مطالعه قرار دادند، مطالبی کشف شد. در موارد زیادی نیز خود دانشمندان، هنرمندان و افراد خلاق خود فکر خود را تجزیه و تحلیل کردهاند و یا دیگران افکار آنها را مورد بررسی قرار دادند. برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله کودک خلاق مراجعه گردد. معروفترین و قدیمیترین تقسیم بندی در مورد فرآیند خلاقیت تقسیم بندی والاس است که هنوز هم قابل توجه است. والاس برای خلاقیت چهار مرحله قایل شده است که عبارتند از:
۱- مرحله آماده سازی در خلاقیت
منظور از این مرحله آن است که باید هرکس در هر زمینه ای که فعالیت میکند، با ابعاد مختلف آن زمینه یا رشته آشنا باشد.
در جامعه این آشناسازی و آمادگی به عهده تعلیم و تربیت یا معلمان می باشد. اگر به تعلیم و تربیت به عنوان یک فرآیند نگریسته شود این آمادگی در کودکان بهتر ایجاد میشود. تعلیم و تربیت دو جنبه دارد: جنبه عام و جنبه تخصصی. آنچه که کودک را برای جهش فکری و توانا ساختن و آمادگی مهیا میکند تعلیم و تربیت به صورت خاص است زیرا اگر انسان دارای ذهن پراکندهای باشد، عمیقا نمی تواند به موضوعی بیندیشد و روی همه جهات آن تمرکز کند. بنابراین تعلیم و تربیت در زمینه خاص، اطلاعات زیاد از آنچه که گذشته، حافظه قوی، ذهن کنجکاو و جستجوگر همه برای کودک خلاق ایجاد آمادگی می کند. برای درک مطلب به مقاله سخنی با معلم مراجعه گردد.
۲- نهفتگی در خلاقیت
اینکه این نظر و عقیده در ذهن من بود و تا اینکه کامل شد معنای نهان شدن دارد. در این مرحله فعالیت آشکاری صورت نمی گیرد و شاید برای مدتی کنار گذاشته شود و گاهی مجددا به ذهن خطور میکند. گاهی اوقات کودکان درباره آنچه آموخته یا تجربه کردهاند در ذهن خود مروری می کنند. بدین ترتیب مواردی از مساله روشنتر شده و پیرایش می شود. برای مطالب بیشتر به مقاله فرهنگ مدرسه مراجعه گردد.
۳- اشراق، جرقه فکری در خلاقیت
بعد از اینکه مرحله پختگی و فعالیتهای پنهان انجام گرفت، یک جرقه کافی است که آتش را روشن کند، همه چیز برای فواره ذهن کودک آماده میشود، ذهن پخته و آماده و ناآرام نیوتن، افتادن سیبی از درخت به هیجان در می آورد و سرازیر شدن آبی از خزانه حمام ارشمیدس را دیوانه وار و برهنه به بیرون می کشاند و فریاد یافتم یافتم سر می دهد.
۴- تکرار و یا بازبینی در خلاقیت
بطور کل اشراق را میتوان آخرین مرحله خلاقیت دانست زیرا کار به پایان رسیده است و یک ایده یا هر چیزی کامل شده است. اما یک چیز مانده است و آن مرور و مطالعه دوباره آن ایده یا امر است تا احیانا کژی و کاستی آن برطرف شود.
سخن آخر
بر خلاقـیت روندی تحولی حکمفرماست و با افزایش سن خلاقـیت افـزایش مـی یابـد و ایـن سیر در گروه ۱۰ ساله ها روند کاهـشی خـود را آغاز می کند. بنابـراین خلاقـیت چیـزی بـیش از یـک خـصوصیت شناختی یا شخـصیتی اسـت کـه ممکـن اسـت در افراد تغییر کند، بلکه فعالیتی اسـت که در طول حیات انسان توسعه و تکامل پیدا می کند.
نویسنده: دکتر نورالدین محمودی
مایل به ثبت دیدگاه هستید؟