شما هم بعنوان معلم یا والدین، در دوران تحصیل فرزند یا دانش­آموز خود با افت تحصیلی وی مواجه شده­اید. با نگرانی به دنبال راه حلی گشته­ اید تا بتوانید در او انگیزه درس خواندن را ایجاد نمایید و به عبارتی مجددا او را تشویق و ترغیب نمایید تا با شور و علاقه درس بخواند. در این مطلب با راهکارهایی جهت مانع ­زدایی و ایجاد انگیزه آشنا خواهید شد.

عوامل موثر بر افزایش انگیزه تحصیلی دانش ­آموزان

۱. انجام تکالیف

گاهی انجام مشق و تکلیف مدرسه، برای دانش­آموز بی­ معنی و بی­ فایده به نظر می­ رسد، چون او نمی­داند چه باید بکند و چرا این کار را انجام می­ دهد. در این مواقع با کمک به او و بیان دلایل و ایجاد شرایط مناسب، می ­توان وضعیت را به گونه­ ای تغییر داد که دانش­آموز به خودی­خود علاقمند به انجام تکالیف شود. برای کسب مطالب بیشتر به مقاله سازگاری تحصیلی مراجعه گردد.

*عدم ارتباط با مطالب درسی و تشخیص مفید بودن آن: کمک لازم در این مواقع به دانش­آموزان، کوشش در ارتباط دادن وقایع و تجربیات زندگی خانوادگی آنها با دروس مدرسه است.

* بازی با دوستان یا تماشای تلویزیون جایگزین انجام تکالیف: هماهنگی والدین در زمان تعیین شده و تعادل بین تماشای تلویزیون یا بازی و انجام تکالیف.

* نحوه انجام تکالیف: برای جلب رضایت دانش­آموز و دریافت کیفیت خوب در انجام تکالیف، معلمان می­توانند در اول سال تحصیلی با تفویض اختیارات در نحوه انجام با دانش­آموزان و اولیای آنان مشورت کنند.

* عدم انجام صحیح تکالیف به دلیل داشتن شرایط نامناسب مانند محرومیت فرهنگی، بی­سوادی یا گرفتاری اولیا یا شرایط نامساعد مسکن: در این مسیر معلمان می­توانند به کمک شاگردان کلاس بالاتر و با تنظیم برنامه­ای مناسب، کمک نمایند تا دانش­آموزان در محیطی آرام و پرانگیزه کار درسی خود را انجام دهند، جواب سوالات خود را دریافت نمایند و فقط امور آسان را به خانه ببرند.

*ارائه نشدن دلیل و برهان برای منافع و سود حاصل از انجام تکالیف: والدین می­توانند با ایجاد تصویر مثبت از نتایج یک کار و فعالیت جدی، معرفی الگوهای مناسب، و لذت در نتیجه بخشی را به دانش­آموز یادآور شوند.

۲. رقابت جویی

محققان معتقدند رقابت، انگیزش درونی تحصیلی را در دانش­آموز کاهش می­دهد. با توجه به اینکه در دنیای واقعی، افراد برای رسیدن به پاداش، رقابـت را ترجیح داده، با آنکه پیامد آن ایجاد محیط­هایی پر از استرس و اکثرا شکست ­پذیر خواهد بود.

آمـوزش و پـرورش بـه عنـوان مبنای تعلـیم و تربیـت  به جای ایجاد شرایط سخت و تهدید آور مانند پرخاشگریهای درونی و بیرونی حاصل از رقابت­ جویی، بهتر است به پرورش دانش ­آموزانی بپردازد که با استفاده از تلاش به هدف نهایی خود می ­رسند.

۳. شهرت طلبی

امام علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: «بزرگ‌منشی را رها کن تا مشهور نشوی، خود را بلند نکن تا بر سر زبان‌ها نیفتی و شناخته نشوی، خود را پنهان کن و ساکت باش تا سالم بمانی.»

همانطور که در گفته بزرگان ما آمده است، میل به شهرت و جلب توجه، به مقدار مناسب در ایجاد انگیزه تحصیلی مفید و بیش از آن مقدار موجب غرور و خودخواهی می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله فرهنگ مدرسه مراجعه شود.

۴ .  نوع دوستی

  از دهه ۱۹۶۰ مساله نوعدوستی در روابط اجتماعی، به عنوان موضوعی بین رشته ­ای، به طور گسترده مورد توجه قرار گرفت و در تبیین علل آن نظریات متعددی ارائه گردید.

بر اساس نظریه یادگیری اجتماعی, رفتار, محصول یادگیری­های پیشین است. به تعبیر دیگر رفتار کنونی, متاثر از تقویت­های گذشته است. در هر موقعیتی, شخص رفتارهای معینی را می­آموزد که بر اثر تکرار ممکن است به صورت عادت در آیند. وقتی شخص, دوباره در آن موقعیت قرار بگیرد سعی خواهد کرد همان رفتار عادت شده را تکرار کند. (کریمی،۱۳۸۱، ۳۷)

۵. تلاش

بکاربردن تمام سعی و کوشش برای پیشروی در مسیر ترقی و پیشرفت، بهترین انگیزه تحصیلی برای دانش ­آموزان می­باشد. اکثرا افراد فعال و کوشا آماده تلاش مستمر هستند تا با یادگیری مهارت­ها در هموار کردن جاده پیشرفت تحصیلی گام بردارند. محققین معتقدند آثـار تـلاش در نظام آموزشی، انگیزش درونی ­ دانش­آموزان را افزایش می­ دهد.

۶. تشویق

 از موفق­ترین شیوه­های تربیتی تشویق است. معلم با رفتار دانش­آموز در او ایجاد رغبت می­نماید و در ادامه موجب تکرار و مداومت می­گردد. انجام تشویق روشهای گوناگون دارد از قبیل تهیه هدیه یا غذا و خوردنی­های مورد علاقه، مشارکت دادن در کار نو و بدیع، لبخند رضایت ­آمیز، تعریف و تمجید، پاداش نقدی، اعطای رتبه و درجه و بالاخره تقدیر در جمع، …

سخن آخر

ایجاد انگیزه تحصیلی در دانش­آموزان شاید بسیار سخت به نظر برسد اما راهکار خود را دارد و نباید نومید شد.معلمان و والدین با کسب اطلاعات لازم می ­توانند این انگیزه را افزایش داده و جهت تقویت آن تلاش نمایند.

نویسنده: دکتر نورالدین محمودی